İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNDE SÖZLEŞME İHLALLERİ VE TAHKİM SÜRECİ

İnşaat Sözleşmelerinde Sözleşme İhlalleri ve Tahkim Süreci Hukuki Bir Değerlendirme

 

İnşaat projeleri, karmaşık süreçler, yüksek maliyetler ve çok sayıda tarafın katılımı nedeniyle sık sık anlaşmazlıklara yol açar. Taraflar arasında imzalanan sözleşmeler, bu anlaşmazlıkların çözümü için temel yol gösterici belgelerdir. Ancak sözleşme şartlarına uyulmadığında ("sözleşme ihlali"), tahkim süreci devreye girer. Bu yazıda, inşaat sözleşmelerinde yaşanan ihlallerin tahkim yoluyla nasıl çözüleceğini, sürecin avantajlarını ve dikkat edilmesi gereken noktaları hukuki terimler kullanmadan açıklayacağız.

1. İnşaat Sözleşmelerinde Sözleşme İhlallerinin Türleri

İnşaat sözleşmelerinde en sık karşılaşılan ihlaller şunlardır:

A. İnşaatın Zamanında Tamamlanmaması

Taahhüt edilen tarihte projenin bitirilmemesi, işverenin finansal kayıplara uğramasına neden olunması olarak tanımlanabilinir.

Örnek: Bir AVM inşaatının 18 ayda tamamlanacağı belirtilmesine rağmen 30 ayda bitirilmesi hali örnek olarak verilebilir.

B. İnşaatta Kalite ve Standart Sorunları

Sözleşmede belirtilen malzeme kalitesinin sağlanmaması veya işçilik hatalarının bulunması hali olarak tanımlanabilir.

Örnek: Beton dayanıklılık testlerinin geçilememesi hali örnek olarak verilebilir.

C. İnşaatta Ödeme Anlaşmazlıkları

İşverenin ödemeleri geciktirmesi veya müteahhidin ek ücret taleplerinin reddedilmesi halleri tanım olarak kullanılabilinir.

D. İnşaatta Proje Değişikliklerinde Uyumsuzluk

Taraflar arasında anlaşma olmadan proje kapsamının tek taraflı değiştirilmesi hali örnek olarak verilebilir.

2. İnşaatta Tahkim Sürecinin Adımları

Tahkim, mahkeme yerine bağımsız hakem ya da hakemlerin yargılama yapmak suretiyle karar verdiği bir yöntemdir. İşleyişi şu şekildedir:

A. İnşaatta Tahkim Şartı

Sözleşmede "Uyuşmazlıklar tahkim yoluyla çözülür" ifadesini içeren tahkim şartının yer alması gerekmektedir. Bu madde yoksa, tarafların sonradan tahkim anlaşması imzalaması gerekmektedir.

B. İnşaat Uyuşmazlıklarında Tahkim Yargılamasında Hakem Seçimi

Taraflar genelde 1 veya 3 hakem seçer.

Hakemlerin inşaat sektörü deneyimi önemlidir ve vuku bulan olaya göre hakem heyetinin yargılama yapması yargılama sürecini hızlandıracaktır.

C.  İnşaat Uyuşmazlıklarında Tahkim Yargılamasında İddia ve Savunma Dosyalarının Hazırlanması

İddia Dosyası: İhlalin kanıtlarının somutlaştırılması gerekmektedir.

Savunma Dosyası: Davacı tarafın iddialarına cevapların ve davacı aleyhine olan kanıtların hazırlanmasından ibarettir.

D.  İnşaat Uyuşmazlıklarında Tahkim Yargılamasında Karar

Hakemler, talepler bağlamında delilleri inceleyerek dosya hakkında karar verir. Karar, mahkeme kararı kadar bağlayıcıdır.

3. Türk Hukukunda Tahkimin Yasal Dayanakları

Türkiye'de tahkim süreci, 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu çerçevesinde yürütülür. Önemli noktalar:

Zamanaşımı : Vuku bulan olaya göre değişiklik arz etmektedir.

Kararın Geçerliliği : Hakem kararları, mahkeme kararları gibi icra edilebilir.

İtiraz Hakkı : Ancak çok sınırlı durumlarda itiraz mümkündür.

4. Tahkimin Avantajları ve Dezavantajları

Hız : Mahkeme süreci 3-5 yıl sürebilirken tahkim 6-18 ayda sonuçlanabilir.

Gizlilik : Süreç kamuya açık değildir, şirket itibarı korunur.

Uzmanlık : Hakemlerin teknik bilgisi, inşaat anlaşmazlıklarını daha adil çözer.

Dezavantajlar

Maliyet : Hakem ücretleri ve avukat masrafları yüksek olabilir.

Sınırlı İtiraz : Karara itiraz şansı çok azdır.

5.  İnşaat Uyuşmazlıklarında Tahkim Yargılamasına Yönelik Pratik Tavsiyeler

Sözleşmeyi Dikkatli Hazırlayın: Tahkim şartının belirlenebilir olması gerekiyor.

Belge Yönetiminin Sağlanması: Dosyadaki başarının çoğunluk kısmı belge yönetiminin sağlanmasına bağlıdır.

Profesyonel Destek: Avukat ve teknik uzmanlardan yardım alınmasıdır.

6. Gerçek Hayattan İnşaat Uyuşmazlıklarında Tahkim Başvuru Örnekleri

Bir müteahhitin, işverenin ödemeleri geciktirmesi nedeniyle tahkime başvurması ve işverenin, binadaki su yalıtım hataları için müteahhidi tahkime başvurması gibi olaylar örnek verilebilir.

Sonuç

İnşaat sözleşmesi ihlalleri, projeleri finansal ve teknik açıdan riske atabilir. Tahkim, bu tür anlaşmazlıkları hızlı ve etkili şekilde çözmek için güçlü bir araçtır. Ancak sürecin başarısı, sözleşmenin doğru hazırlanmasına, belge yönetimine ve hakem seçimine bağlıdır. Unutmayın: Hukuki bir sorunla karşılaştığınızda, uzman desteği almak hak kaybını önler.

AVUKAT, HER ADIMDA SİZİN İÇİN  KURALLARI ÇEVİREN BİR "REHBER" GİBİDİR.

Av. Selcen BAYÜN

Kurumsal tahkim kurallarına örnek olarak aşağıdaki alan adları üzerinden incelemeler yapabilirsiniz.

Türkiye Barolar Birliği Tahkim Merkezi Kurallarını incelemek için https://tahkim.barobirlik.org.tr/Tahkim-Kurallari

İSTAC İstanbul Tahkim Merkezi Kurallarını incelemek için ise https://istac.org.tr/tr/uyusmazlik-cozumu/tahkim/tahkim-kurallari/

ICC Türkiye TOBB Tahkim Merkezi Kurallarını incelemek için ise https://www.tobb.org.tr/HukukMusavirligi/Sayfalar/TOBBTahkimiveTahkimSozlesmesi.php